Historia parafii

Dokładna data powstania parafii w Winnej Poświętnej nie jest znana. W latach 1416-1430 granice beneficjum kościelnego, czyli poświętnego, wyznaczył Mikołaj Nassuta, zwany Silberk, starosta drohicki (1430). Pierwszy kościół został ufundowany przed 1432 rokiem, przez miejscowych dziedziców z rodów: Trzasków i Cholewów. Pierwszym plebanem, który pojawia się w Winnej w 1432 roku, był ks. Mikołaj. W latach 1481-1486 tę funkcję pełnił ks. Maciej syn Mroczesława z Modzeli. W XV i XVI w. kolatorami kościoła byli liczni dziedzice wsi Winna, między innymi Kiszkowie z Ciechanowca.

Najstarszy kościół w Winnej Poświętnej został rozebrany na początku XVII w. W 1603 roku została zbudowana kolejna świątynia. W jej historii miały miejsce liczne uposażenia ze strony miejscowej szlachty, miedzy innymi: w dniu 22 kwietnia 1642 roku – braci Józefa i Jakuba Poniatowskich oraz w dniu 29 kwietnia 1642 roku (wtorek po niedzieli „Conductus”) oraz 30 grudnia 1665 roku (środa po święcie Świętych Młodzianków) ze strony Michała Wińskiego (zm. ok. 1673), komornika ziemskiego drohickiego (1642-ok.1665) i podstarościego grodzkiego drohickiego (1665-ok. 1673). W czasie „potopu szwedzkiego” w 1657 roku świątynia została obrabowana i zniszczona. Staraniem ówczesnego duszpasterza ks. Kazimierza Sadowskiego (prob. ok. 1657-1691) świątynia została wkrótce odrestaurowana. Jemu też należy zawdzięczać rozwój kultu maryjnego w tejże parafii.

Obecna świątynia pw. św. Doroty Dziewicy i Męczennicy została wzniesiona w 1696 roku kosztem miecznika ziemi nurskiej Andrzeja Jabłonowskiego Grzymały z Jabłonów (zm. 1699) i jego żony (od ok. 1692) Urszuli ze Skiwskich (zm. po 1713), sędzianki bielskiej, a także poprzedniego proboszcza, pod kierunkiem ks. Jana Jakuba Mamińskiego, ówczesnego proboszcza (1692-1703). Jej konsekracji dokonał 6 czerwca 1717 roku ks. Joachim Przebendowski (1675-1721), biskup łucki (1716-1721). W latach 1754-1760 kościół został wyposażony wewnątrz przez ks. Idziego Antoniego z Dąbrowy Dąbrowskiego (prob. 1754-1767) i ks. Krzysztofa Kluka (1739-1796), proboszcza wińskiego (1767-1770).

W 1790 roku, staraniem ks. Piotra Chludzińskiego (1739-1824), proboszcza wińskiego (1770-1824) przeprowadzono generalny remont drewnianej świątyni. Podczas Insurekcji Kościuszkowskiej (1790-1794), ks. Piotr Chludziński przekazał w dniu 10 września 1794 roku na potrzeby powstania największy dzwon (razem z kosztownymi wotami). W latach 1872-1876 została dobudowana zakrystia od strony południowej i postawiona, dziś nieistniejąca, wieżyczka od strony zachodniej, pod kierunkiem ks. Antoniego Olszewskiego (1819-1892), proboszcza wińskiego (1861-1892).

W czasie II wojny światowej w 1944 roku wojska niemieckie zarekwirowały trzy dzwony (dwa wróciły w 1949 r.). W 1945 roku rozebrano wieżę na kościele, ponieważ groziła zawaleniem.

Obok kościoła stoi drewniana, dwukondygnacyjna dzwonnica, konstrukcji zrębowej, zbudowana w 1696 roku przez wspomnianego ks. Jana Jakuba Mamińskiego. Jej poświęcenie odbyło się w 1717 roku.

Nowa drewniana plebania – według projektu Franciszka Wyszyńskiego i inż. Donczo Stefanczowa z Bułgarii – została zbudowana w latach 1986-1989 przez ks. Eugeniusza Rogowskiego (1934-1992), ówczesnego proboszcza (1985-1989) i ks. Stanisława Kozłowskiego (prob. 1989-1993).

W roku 2014 staraniem nowego proboszcza ks. kan. Bohdana Ryszarda Sawickiego i parafian wińskich rozpoczęto remont generalny obecnej świątyni. Zrekonstruowano kościół od fundamentów po wieżę zachodnią oraz wnętrze z przywróceniem polichromii z 1928 roku.

Odnowiony XVII-wieczny kościół w Winnie-Poświętnej jest ofiarowany na chwałę Bogu jako wotum dziękczynne w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

Łempice – Kaplica pw. Matki Bożej Częstochowskiej została zbudowana dzięki ofiarności mieszkańców wsi Łempice, Radziszewo Sieńczuch i Kobusy w 1949 roku. Do kultu została oddana w 1970 roku dzięki odważnej postawie miejscowej ludności oraz ks. Urbana Filipiaka (1909-1988), ówczesnego proboszcza (1945-1975). Jej poświęcenia dokonał ks. Edmund Karolczak, ówczesny wikariusz – pomocnik parafii Winna (1967-1972). Wykończenia wystroju wnętrza dokonał ks. Michał Olszewski (1935-1996), kolejny proboszcz (1975-1985). Kaplicę poświęcił w dniu 12 czerwca 1983 roku ks. bp Władysław Jędruszuk (1918-1994), administrator apostolski diecezji pińskiej (1967-1991).

Obraz Matki Bożej Wińskiej z Dzieciątkiem pochodzi z 2 ćw. XVII w. (ok. 1732r.). W okresie Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794r. korony i cenne wota z Obrazu zostały przekazane na obronę Ojczyzny.

Obraz przedstawia półfiguralną postać Maryi w pozycji frontalnej (en face), która wskazuje Dziecię Jezus. Wizerunek Matki Bożej Wińskiej, z racji na gest prawej dłoni, reprezentuje typ ikonograficzny zwany Hodegetrią. Maryja jest Przewodniczką wskazującą Syna – Drogę, Prawdę i Życie (J 14,6). Niektórzy teologowie w tym geście dostrzegają komentarz do słów Maryi z Kany Galilejskiej: Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie (J 2,5).

Czerwień wierzchniej szaty (maforionu) symbolizuje bogactwo łask i królewską godność Maryi, ponieważ jest Ona Matką Boga i Króla wszechświata.

Maryja obejmuje Dzieciątko, które prawą dłoń wznosi lekko ku górze, a w lewej trzyma Ewangeliarz. Dzięki temu Jezus jawi się jako Władca, Nauczyciel, Sędzia i Prawodawca.
Gest prawej dłoni oznacza miłosierne obdarowanie ludzkości łaską Bożą. Chrystus błogosławiąc Matkę, a w Jej osobie nas wszystkich, jednocześnie przypomina swój testament z Krzyża: Oto Matka twoja (J 19,27). Złoty płaszcz narzucony na białą suknię (symbol światłości) wskazuje na królewską godność Dziecięcia. Natomiast złota aureola (nimb) wokół Jego głowy, z greckimi literami XPƩ (Chrystus) wpisanymi w zarysie krzyża, podkreśla boskość, chwałę i obecność. W przypadku Maryi złota aureola symbolizuje Jej chwałę, świętość oraz zjednoczenie z Bogiem.